Παγκόσμια ημέρα του παιδιού και της προστασίας του

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα του παιδιού στις 11 Δεκεμβρίου

Αναφερόμενοι στον όρο παιδική προστασία, όπως αναφέρεται στη Διακήρυξη για τα δικαιώματα του παιδιού Ν.2021/1992, άρθρο 19,παρ 1, εννοούμε την προστασία του παιδιού «από κάθε μορφή βίας, προσβολής ή βιαιοπραγιών σωματικών ή πνευματικών, εγκατάλειψης ή παραμέλησης, κακής μεταχείρισης ή εκμετάλλευσης συμπεριλαμβανομένης και της σεξουαλικής βίας κατά το χρόνο, που βρίσκεται υπό την επιμέλεια του γονέα ή του ενός από τους δύο ή των νόμιμων εκπροσώπων του ή οποιουδήποτε άλλου προσώπου, στο οποίο το έχουν εμπιστευτεί».

Σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού υπάρχουν τρεις κατηγορίες δικαιωμάτων:

1. τα δικαιώματα επιβίωσης και ανάπτυξη
2. τα δικαιώματα συμμετοχή
3. τα δικαιώματα προστασίας.

Τα δικαιώματα επιβίωσης και ανάπτυξης αναφέρονται στην εξασφάλιση της ικανοποίησης των αναγκών του παιδιού, όπως η τροφή, η ιατρική περίθαλψη, η εκπαίδευση κ.α. Τα δικαιώματα συμμετοχής αναφέρονται στο δικαίωμα του παιδιού να εκφράζει την άποψή του. Τέτοια δικαιώματα είναι η ελευθερία της σκέψης, της γνώμης, της έκφρασης, η πρόσβαση στην πληροφόρηση κ.α. Τέλος αλλά εξίσου σημαντικό είναι το δικαίωμα του παιδιού για προστασία. Τα δικαιώματα δηλαδή που θωρακίζουν το παιδί από επιβλαβείς ενέργειες και πρακτικές, όπως είναι η προστασία της προσωπικής ζωής του παιδιού, αλλά και η προστασία του παιδιού από τα ναρκωτικά, την σεξουαλική εκμετάλλευση, την εμπορία παιδιών, την παιδική εργασία και άλλες μορφές εκμετάλλευσης καθώς και την προστασία των ορφανών παιδιών. Οι γονείς αναλαμβάνουν την ευθύνη του ρόλου τους, δηλαδή βάζουν σταθερά και από κοινού όρια στο παιδί, ενισχύουν την αυτονομία του και συμβάλλουν με αυτό τον τρόπο στη συναισθηματική του ασφάλεια.

Πιο συγκεκριμένα, τα όρια αποτελούν αντανάκλαση της σκέψης μας και ρυθμίζουν την συμπεριφορά μας. Τα μαθαίνουμε αλληλεπιδρώντας και παρατηρώντας το περιβάλλον. Είναι κανόνες που εφαρμόζονται στην καθημερινότητα του παιδιού όπως για παράδειγμα σχετίζονται με τον ύπνο, το παιχνίδι, τις εξόδους, την σχέση με τους άλλους και τα λοιπά. Τα παιδιά μέσα από αυτή την διαδικασία, εκπαιδεύονται στο τι είναι επιτρεπτό και τι όχι, μαθαίνουν να σέβονται και ότι έχουν τόσο δικαιώματα όσο και υποχρεώσεις. Είναι απαραίτητο να θεσπίζονται από τη νηπιακή ηλικία μιας και το παιδί τότε μαθαίνει να λειτουργεί με συνέπεια και σταθερότητα στις απόψεις και να εξωτερικεύει τα συναισθήματα του. Το παιδί χωρίς όρια νιώθει αποπροσανατολισμένο και παρουσιάζει προβλήματα στην διαχείριση της συμπεριφοράς του.

Οι σχέσεις εμπιστοσύνης εδραιώνονται μέσα από αμοιβαία κατανόηση, επικοινωνία, ενσυναίσθηση και οριοθέτηση, όταν κρίνεται απαραίτητο. Εξίσου σημαντική είναι και η εμπλοκή του παιδιού σε οικογενειακές δραστηριότητες.. Με την ανάληψη ευθυνών στο οικογενειακό περιβάλλον, το παιδί νιώθει ενεργό μέλος στη λήψη αποφάσεων μαθαίνοντας να λειτουργεί πιο υπεύθυνα. Η αλληλεπίδραση του παιδιού με τα υπόλοιπα μέλη συμβάλλει στην ανάπτυξη και υιοθέτηση λειτουργικών συμπεριφορών και στην εξάλειψη δυσλειτουργικών.

Η γονεϊκότητα έχει την ανάγκη σωστής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε κάθε στάδιο ανάπτυξης του παιδιού. Συμπεριφορές του παιδιού, που δεν εξομαλύνονται πρώϊμα και εξελίσσονται σε αντιδράσεις ίσως και συμπτώματα, μπορεί να αποτελέσουν σοβαρά προβλήματα που θα δυσχεράνουν πολύ την κοινή ζωή της οικογένειας αλλά και θα δημιουργήσουν προβλήματα στο ίδιο το παιδί.

Αναλογιζόμενοι το ενδεχόμενο ότι και οι ίδιοι οι γονείς αντιμετωπίζουν πρόσκαιρες ή μη κρίσεις έως και σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα ή ακόμα και συμπτώματα ψυχιατρικών διαταραχών γίνεται αντιληπτή η πιθανή ευαλωτότητα όλου του οικοδομήματος της οικογένειας. Επιπροσθέτως η ελληνική οικογένεια ταλανίζεται τελευταία τόσο από μία ψυχοκοινωνική κρίση των τελευταίων ετών όσο και από μία πρόσφατη υγειονομική λόγω Covid -19, η διαχείριση της οποίας όξυνε πολύ τον τρόπο διαχείρισης των προβλημάτων από τα μέλη της.

Πολύ σημαντικό για την πρώϊμη παρέμβαση των δυσκολιών της οικογένειας είναι η στήριξη της σε κοινοτικό πρωτοβάθμιο επίπεδο.

Χρειάζονται η εκτόνωση της έντασης όλων των μελών και η από κοινού διαχείριση των προβλημάτων με παράλληλη αντιμετώπιση των δυσκολιών των παιδιών, πριν γίνουν ενδείξεις σοβαρών προβλημάτων, αλλά και σωστή οργάνωση και διαχείριση του χρόνου για όλους.

Είναι οξύμωρο εν έτει 2022 να μιλούν όλοι για παιδική προστασία διατηρώντας σε λειτουργία ως σήμερα τα κέντρα παιδικής προστασίας. Τα παιδιά προκειμένου να προστατεύονται και να καλύπτονται οι ανάγκες τους χρειάζεται να μεγαλώνουν μέσα στους κόλπους μίας οικογένειας, φυσικής, θετής, ανάδοχης ή άλλης.

Για το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού χρειάζεται ισχυρή πολιτική βούληση για να καταργήσει όλες αυτές τις δομές και να τοποθετήσει όλα τα παιδιά σε οικογένειες με ανάδοχους γονείς.
Υποστηρικτές όλης αυτής της κατάστασης είναι οι κοινωνικοί λειτουργοί, όταν εργάζονται σε επαρκώς στελεχωμένες διεπιστημονικές ομάδες, σε υπηρεσίες που ενισχύουν την οικογένεια σε κάθε της βήμα με μεγαλύτερη έμφαση στην πρόληψη.

Περισσότερο όμως χρειάζεται μία νοοτροπία στήριξης και φροντίδας, όπου όλοι αντιμετωπίζονται ως άνθρωποι με δυσκολίες και ανάγκες και όχι ως παραβάτες του νόμου.

Σταυρούλα Μήλιου

Κοινωνική Λειτουργός ΚΟΙ.ΚΕ.Ψ.Υ.Π.Ε. Υπεύθυνη Πλαισίου Εποπτείας των φοιτητριών Κοινωνικής Εργασίας:

Δάφνη Βαφιά

Ελένη Μαστροθανάση

Ιωάννα Παπαγιαννάκη